سلولوئید در جواهرسازی

سلولوئید یکی از اولین پلاستیک‌های مصنوعی است که در دهه ۱۸۶۰ توسط جان وسلی هایت (John Wesley Hyatt) توسعه یافت. این ماده از نیتروسلولز و کامفر ساخته می‌شود و به‌دلیل انعطاف‌پذیری، قابلیت قالب‌گیری و شباهت ظاهری به موادی مانند عاج، صدف، و لاک لاک‌پشت، به‌سرعت در صنایع مختلف از جمله جواهرسازی مورد استفاده قرار گرفت.

چرا سلولوئید در جواهرسازی مورد استفاده قرار گرفت؟

الف) کاهش هزینه تولید

در قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، تقاضای زیادی برای جواهرات ساخته‌شده از مواد گرانبهایی مانند عاج، کهربا، و لاک لاک‌پشت وجود داشت.

استخراج و پردازش این مواد طبیعی سخت و گران بود، اما سلولوئید گزینه‌ای ارزان‌تر و در دسترس‌تر بود که به راحتی قالب‌گیری و تولید انبوه می‌شد.

ب) حفظ محیط زیست و منابع طبیعی

در آن دوره، استفاده گسترده از عاج فیل و لاک لاک‌پشت منجر به کاهش جمعیت این حیوانات شده بود.

سلولوئید به‌عنوان جایگزین مصنوعی به حفظ این منابع طبیعی کمک کرد.

ج) زیبایی و انعطاف‌پذیری

این ماده قابلیت رنگ‌آمیزی و حکاکی داشت، به همین دلیل طراحان جواهر می‌توانستند قطعاتی با رنگ‌های متنوع و جزئیات پیچیده بسازند.

شروع استفاده از سلولوئید در جواهرسازی

اواخر قرن ۱۹ (دهه ۱۸۷۰ و ۱۸۸۰):

اولین جواهرات سلولوئیدی در فرانسه و بریتانیا تولید شدند.

عمدتاً به‌عنوان جایگزین عاج و لاک لاک‌پشت برای تولید سنجاق سر، گردنبند و دستبند استفاده شد.

اوایل قرن ۲۰ (۱۹۲۰–۱۹۳۰):

با محبوبیت سبک آرت دکو (Art Deco)، جواهرات رنگی و خاص با سلولوئید تولید شدند.

در این دوران، شرکت‌های آمریکایی مانند باکلایت (Bakelite) و کاتالین (Catalin) نیز پلاستیک‌های جدیدی برای جواهرسازی عرضه کردند که رقابت با سلولوئید را افزایش داد.

دهه ۱۹۵۰:

با پیشرفت فناوری و معرفی پلاستیک‌های جدید مانند آکریلیک و رزین، استفاده از سلولوئید در جواهرسازی کاهش یافت.

انواع جواهرات ساخته‌شده از سلولوئید

گردنبند و دستبند با طرح‌های گل‌دار و برجسته

سنجاق سر و شانه‌های تزئینی

گوشواره و آویزهای سبک آرت دکو

دکمه‌ها و زیورآلات لباس

۴. چالش‌های سلولوئید در جواهرسازی

الف) حساسیت به گرما و نور

سلولوئید در برابر حرارت بالا و نور خورشید حساس است و ممکن است تغییر رنگ دهد یا بشکند.

ب) قابلیت اشتعال بالا

این ماده به‌شدت قابل اشتعال است و در برخی موارد، جواهرات ساخته‌شده از سلولوئید در دمای بالا یا مجاورت شعله آتش می‌گرفتند.

ج) شکنندگی با گذر زمان

سلولوئید به‌مرور زمان دچار خشک‌شدگی و ترک‌خوردگی می‌شود، به همین دلیل امروزه جواهرات قدیمی سلولوئیدی بسیار نایاب هستند.

 ارزش امروزی جواهرات سلولوئیدی

امروزه جواهرات قدیمی سلولوئیدی به‌عنوان آثار کلکسیونی دارای ارزش بالایی هستند.

قطعات مربوط به دوران آرت دکو و ویکتوریایی، به‌ویژه آن‌هایی که دارای طراحی‌های خاص و نادر هستند، در حراجی‌ها با قیمت‌های بالا به فروش می‌رسند.